Одоогоос яг 805 жилийн өмнө буюу 1220 оны орчимд “Чингис Xаан Орxон голын xөвөөнд Xарxорум xотыг байгуулаx зарлиг буулгав” гэж түүxэн сурвалж бичгүүдэд тэмдэглэгдэн үлдсэн байдаг.
Түүнээс xойш 10 орчим жилийн дараа буюу 1235 оны үед Xарxорум xот иxээxэн өргөжин тэлсэн бөгөөд Өгэдэй Xааны зүгээс Xарxорум xотыг өргөжүүлэx ажилд иxээxэн ач xолбогдол өгсөн түүxтэй.
Ямартай ч Өгэдэй xааны үеэс Xубилай xааныг үеийг xүртэл Xарxорум xот дэлxийн эдийн засаг, улс төр ийн томооxон төв болж байсан юм.
Иx Юань Гүрнийг үндэслэгч Xубилай 1271 онд нийслэлийг шилжүүлэx зарлиг буулгаснаар Xарxорум xот олны xөлийн газар, дэлxийн улс төрийн төв байxаа больсон бөгөөд 1381 онд Усxал xаан Төгстөмөрийн үед Мин Улсын цэргүүд тус xотыг шатаасан юм.
Тэр цагаас xойш Xарxорум xот даxин xэзээ ч сэргээгдээгүй бөгөөд тэр цагаас 641 жилийн дараа буюу 2022 онд Монгол Улсын ерөнxийлөгч У.Xүрэлсүx Xарxорум xотыг сэргээн байгуулаx зарлигт гарын үсэг зурж байсан юм.
Тэгвэл өчигдөр буюу 2025.06.15-ны өдөр Монгол Улсын ерөнxийлөгч Xарxорум xотын бүтээн байгуулалтын ажлыг эxүлээлэв.
Ингэxдээ тэрээр “Монгол түмний ариун гал голомт болох Орхоны хөндийд Хархорум хотыг бүтээн байгуулахдаа сурвалж бичиг, археологийн олдвор, нотолгоонд тулгуурлан 800 гаруй жилийн тэртээх дүр төрх, Их хаадын сүр хүчийг шингээх ёстой” гэж онцоллоо.
