УИХ-ын гишүүн Х.Баттулгад холбогдох хэргийг шалгах ажиллагаа 132 хоног үргэлжилж байгаа ч өнөөг хүртэл ямар нэгэн эцсийн шийдвэр гаргагдаагүй байгаа нь улс төр, хууль эрх зүйн хүрээнд нийгэмд нэлээдгүй шүүмжлэл дагуулах боллоо. Тэрбээр 507 нүүр хуудас бүхий баримтыг АТГ-т хүлээлгэн өгсөн хэдий ч, хуулийн байгууллагаас үнэндээ ямар нэгэн тодорхой дүгнэлт, шийдвэр гаргаагүй байгаагаас улбаалан олон нийт, хуульчдын зүгээс асуулт, эргэлзээ нэмэгдсээр байна. Үүний гол шалтгаан нь, тухайн хүнд хамааралтай бүрэн эрхийн хугацаа буюу “бамбай” нь түүнийг хууль зөрчихөөс сэргийлж буй мэт сэтгэгдэл төрүүлж, хуулийн жинхэнэ үр нөлөөг бэхжүүлж чадахгүй байгаагийн улмаас тодорхойгүй байдал үүсээд байна.
Энэ хэрэг нь зөвхөн улс төрийн нэр хүндтэй холбоотой төдийгүй, хууль зүйн тогтолцооны нээлттэй байдал, шударга ёсны үнэн бодит байдалд нөлөөлөх чухал жишээ болж байна. Баримт бичгүүдийг хүлээлгэн өгсөн ч, Тагнуулын байгууллагын хяналт дор хэрэгжиж буй шалгалт, дүгнэлт ямар нэгэн ил тод, хариуцлагатайгаар явагдаж байгаагүй нь олон нийтийн сэтгэлзүйд эргэлзээ төрүүлж байна. Энэ нь хууль зөрчихөөс хамгаалах “бамбай” биш, харин ч хууль зөрчихөд нөлөөлөх, хариуцлагаас бултахаас хамгаалах эрх зүйн тогтолцооны алдаа байж болох юм.
Хууль зүйн шинжээчид энэ явцыг олон улсын жишээн дээр харьцуулан үзвэл, олон улсын зарим улс оронд нэр хүндтэй улс төрчид, өндөр албан тушаалтнуудад холбогдох хэргүүдэд ил тод байдал, олон нийтэд нээлттэйгээр шалгагдах зарчмыг чанд мөрддөг. Тэгвэл монголын нөхцөлд дээрх үйл явц нь, бүрэн эрхийн хугацааг ашиглан хуулийн шударга байдалд саад учруулах, эсвэл хариуцлагаас зугтдаг хандлагыг илтгэнэ.
Мөн энэ явдал нь цар тахал, эдийн засгийн хямрал зэрэг улс орны үндсэн асуудлуудыг шийдвэрлэхэд ч саад болж байгааг шинжээчид анхааруулж буй. Үндсэн хууль, хууль тогтоомжийн хүрээнд шийдвэр гаргах ёстой төрийн байгууллагууд, тухайлбал АТГ гэх мэт байгууллагуудын хараат бусаар ажиллах баталгаа алдагдаж, иргэдийн итгэлийг алдаж байгаагаас гадна, хууль зөрчиж буй эрхмүүдэд хариуцлага хүлээлгэхэд бэрхшээл үүсч байна.
Цаашид энэ хэргийг хэрхэн шийдэх нь Монгол улсын хууль зүйн тогтолцооны шударга ёс, төрийн хариуцлагын үнэн бодит байдалд чухал сорилт болох нь тодорхой. Хууль зөрчсөн бол хэн ч хариуцлага хүлээх ёстой гэдэг зарчмыг бататгах, олон нийтэд ил тод, ойлгомжтой байдлаар шийдвэр гаргах шаардлага цаг үеийн чухал хэрэгцээ болж байна. Ийнхүү нэр бүхий эрхмүүдийн бүрэн эрхийн хугацаа нь тэднийг хууль зөрчихөөс хамгаалах хамгаалалт биш, харин ч шүүмжлэл, хариуцлагаас зугтах хэрэгсэл болох нь төрийн нэр хүнд, хууль эрх зүйн тогтолцооны үнэн бодит байдлыг илтгэнэ.
Эцэст нь хэлэхэд, Монгол улс хууль зөрчих явдлыг зогсоох, шударга, ил тод байдлыг бэхжүүлэх зорилгоор хууль эрх зүйн шинэчлэл, хариуцлагын тогтолцоогоо дахин нягтлах шаардлагатай байна. Товчхондоо, бүрэн эрхийн “бамбай” гэж нэрлэгддэг хамгаалалтын хөшигийг сэтгэлд нийцсэн, үнэн зөв хариуцлага хүлээлгэх механизмтай солих цаг болжээ.
